Documenti
 
1179 Agosto 3
Arch. di Stato di Siena. Diplomatico. Patrimonio dei resti ecclesiastici. S. Domenico
Martino, vescovo di Grosseto, col consenso dei suoi canonici effettua una permuta con Ildebrandino conte palatino. Cede un luogo situato non lontano dalla città di Grosseto, tra i territori di Istia e di Roselle :« Idest montem magnum juris nostri episcopii qui dicitur Cornelianus arridum et infertilem cum podio quod dicitur Mons Petrosus et cum podio quod dicitur Mons Serli et cum podio quod dicitur Castilioni cum plagiis, pendiciis, seu collihus suis usque ad radicem ipsorum predictorum podiorum circum circa, et generaliter sicut ipsi predicto Monti pertinet a summitate usque ad radicem eius circum circa pes ». Riceve in cambio le terre prossime alla città, ponendo la condizione che se al conte fosse piaciuto di riedificare la città sul monte, il vescovo poteva costruirvi liberamente una nuova chiesa con palazzo per sé e con case per gli ecclesiastici. Le parti si obbligano di conservare inviolato il contratto sotto pena di 100 marche.


1181 Maggio 21
J.V. PFLUGK - HARTTUNG, Acta Pontifìcum Romanorum inedita. Vol. IlI, Graz 1958, p.285, N.34)

Papa Alessandro III, su richiesta del Monastero di Montecellesi, dispone che Ildebrandino conte conceda un luogo adatto alla costruzione di un nuovo monastero di S. Angelo, in luogo di quello già esistente in Grosseto, sul Monte Curliano dove doveva trasferirsi la città. Ordina al vescovo di Grosseto ed ai canonici di aiutare le monache col trasporto delle pietre necessarie alla costruzione del monastero.


1188 Aprile 12
Arch. di Stato di Siena. Diplomatico. Riformagioni

Privilegio di Clemente III alla chiesa grossetana.
«CLEMENS EPISCOPUS servus servorum Dei ven.fratri Gualfredo Grossetano episcopo... tuis iustis postulationibus clementer annuimus, et Grossetanam eeclesiam, cui, Deo auctore, praesse dignosceris sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus... Castellum de Ischia integre cum ecclesia, curte, et districtu suo, aquis piscariis, molendinis, et quicquid edificii est, vel proveniri potest in flumine Umbronis, infra curtem, et districtuin praedicti castri, et in lacu Bernardi, et quicquid iuris a praenominato fluvio iuste ab episcopo poterit iure dominii exigi. Et quicquid iuris habes vel possides in.curte et territorio Castellinovi, sicut in chartulis episcopatus continetur. Et quicquid iuris habes, et tenes in curte, et diatrictu Montis Calvi, videlicet in ecclesiac terris, et decimationibus cum albergaris, sicut in chartis episcopatus continetur. Medietatem totius Grosseti, et sexaginta casalinos sapra, cum curte, et districtu suo, et toto Tumbolo, et ecclesiis, scilicet: Ecclesia s.Petri eum omni iure, et proprietate sua; ecclesia sancti Michaelis cum omnibus pertinentiis suis; Ecclesia B. Andreae cum pertinentiis suis; Ecclesia s.Georgii cum omni suo iure. Et decimationem totius allodii, quod ecclesia s. Laurentii habet in districtu Grosseti et quartam partem omnium oblationum, quae proveniunt ex Dominicis diebus, et solemnitatibus principalibus et quae proveniunt ex Coena Domini, et Parasceve, et in omni Pascha, episcopo absente ab ecclesia maiori per annum. Medietatem omnium oblationum, quae ad manus tuas devenerint, cum in eadem ecclesia maiori cantaveris missam, quartam partem omnium testamentorum, exceptis terris, et vineis, et oblationibus missarum ............. ac etc. E quibus de consuetudine nihil percipis. Haec eadem de conauetudine percipis in ecclesia s.Michaelis, s. Luciae, et s.Andreae. Castellum de Rosella cum curte, et districtu suo, praediis, pratis, pascuis, rivis, et universis possessionibus suis, et quicquid iuste, et rationabiliter habes in canonica de Rosella, videlicet medietatem omnium testamentorum, et circa nomine pensionis singulis annis decem solidorum, et albergarias duas gcnerales cum viginti quinque equitaturis, et spetiales quantascumque cum septem, vel octo equitaturis per annum recipere volueris. Et quicquid iuris habes in castello, et curte, et districtu Montis Orzalis. Quartam partem castelli de Scarlino cum ecclesia scilicet, ecclesia de Lodena, et Caralle, curte, et districtu suo, pascuis, silvis, paludibus, rivis, laquis, et quartam portionem stagni, et portus. Et quicquid iuris ex ipsia per partem iam dictam vendicatur, et decimationem totius praedicti castri, exceptatis decimationibus allodii canonicae eiusdem castri, quas episcopi ipsi de propria voluntate concesserunt. Et quicquid iuris habes in praedicta canonica. Ecclesiam s. Donati cum possessionibus suis, quae episcopatui proprie spectat. Plebem de Gavorrano cum capellis suis et pertinentiis, e decimationc beati Laurentii, quam in proprios. usus habes, et quatuor solidos, quos annuatim percipis a filiis Ubertini et Ioseph de Massa. Plebem de Ioncarico cum pertinentiis suis, et decimam, quam episcopatus ibidem habet. Plebem de Burriano cum capellis suia, et decimatione eiusdem castelli, atque decimatione Tile. Capellam de Castelione cum iure suo, et albergarias, .quas habes in plebe eiusdem castri. Plebem de Rocca carn pertinentiis suis, et decimationem panis, et vini, quam in territorio, et planitie . de Rocca, et Villa Magna habes. Plebem de Alma cum cappellis, et decimationibus omnibus. Plebem de Tatte cum capellis omnibus, et iure suo. 'Plebem de Padule cum suis capellis, et omni suo iure. Plebem de Caminino cum omnibus capellis suis, pertinentiis, et decimis. Plebem de Lactaia cum capella sua. Plebem de Sticciano cum capellis suis. Et quicquid iuris habes in districtu de Monte Leonis, in terris, vineis, arboribus, cultis, et incultis. Capellam s. Stephani de Montepiscali, cum decimatione, et iure spirituali, et decimas, quas ad proprias manus tuas habes in eodem castro aut alii per te. Capellam s. Martini in Batignano cum omni suo iure. Capellam s.Cerboni, et capellam s. Michaelis in Monte Ursario cum decimis, et omni iure spirituali, et,decimationem panis, et vini, atque lini, quam illic in proprios usus habes. Plebem de Tabiano cum capella, et quae ad ipsam pertinent spiritualiter. Plebem de Fornuli cum capellis suis, et decimis, et quae de iure episcopali spectant ad eam. Plebem deTorgnalla, et capellam sanctae Sicuderae cum omni iure suo. Plebem de Bagnolo cum omnibus capellis suis, et cum omni iure suo. Plebem de Pogna cum omni iure, proprietate, et institutione, quae nullo mediante episcopatui tuo spectat, et possessiones, quas habes in praedicta villa de Pogna. Plebem de Martura cum capellis suis, et pertinentiis, et proprietatcm, et decimationes, quas habes in campo Famelico, et quaecumque Lombardi de Scarlino habent ab episcopatu in feudum. Plebem de Civita cum omnibus, quae spiritualiter ad ipsam pertinent, et Capellam de Monte Coriliano cum omni iure suo».

1216 Ottobre 22- 29
Arch. Com. Orvieto. Cod. de Bustoli cc. 121-125 (Ed. Ciacci, II, n.294).

Divisione del contado aldobrandesco fra i quattro fratelli conti, figli del conte Ildebrandino, sotto gli auspici del Comune di Orvieto. I capitoli della concordia furono i seguenti :
1. — che nel termine di 15 giorni i prigioni di una parte e dell'altra, e comunque presi, gli ostaggi e fideiussori restino liberi ed assoluti; 2. — che dell'eredità del nobilissimo conte lldebrandino ognuno di essi abbia la quarta parte; 3. — che (non essendo modo migliore alla durata della pace che a cia-scuno tocchi il suo) sia diviso l'intero contado così : Nella prima parte : Arcidosso con la sua curia e distretto; Bargano ecc.; Montepescaria ecc.; " illud quod est in loncarco"; Roccaporta ecc.; Montemasso ecc.; Tatti ecc.; " illud quod Comìtatus habet in Massa "; Suvareta ecc.; "quidquid habent usque ad Cinnam"; Roccastrata ecc, Sassoforte ecc.. Torniella ecc.; Montemarienti ecc.; Castel della Selva ecc.; Bonforte ecc.; "Rodicule" Monte Guido ecc.; Colle di Val d'Orcia ecc.; " illud quod est in Logia "; Rocca d'Assillano ecc.; Monte Geminolo ecc.; Cugnano ecc.; e i diritti e le azioni che i Conti posseggono nei contadi di Orvieto e di Massa. Nella seconda parte; Grosseto e sua curia e distretto; Monte " Auruglamum" ecc.; Ischia ecc.; Roccalbegna ecc.; Roselle ecc.; Colleolo ecc , Manciano ecc: " Colle Romentii " ecc.; Magliano ecc.; Scansano ecc.; Genesta ecc.; Pomacem ecc.; Rocca al cane ecc.; Stribulglanum ecc.; Cinigiano ecc.; e quanto è dall'Ombrone fino all'Albegna e mette sul mare. Nella terza parte : Castiglion di Val d'Orcia con la sua curia e distretto; Castel del Piano ecc.; illud quod est in Proceno et Singnano in curiis et castellis; illud quod est in Monte Pinzuto in curia et Castelloncello; S. Fiora con la curia e distretto; " Lantriana " ecc.; Calliganum ecc.; Samprognano ecc.: Rocchetta ecc.; Motedrelle ecc.; Catabiu ecc.; Saturnia ecc.; Montemerano ecc.; Manciano ecc.; Strachilasii ecc.; Marsiliana ecc.; Orbetello ecc.; Castello Argentaro ecc.; Giglio ecc.; Tricosto ecc.; Capalbio ecc.; Capita ecc.; Monte Acuto ecc.; Scerpena ecc.; Scarzeta cum sua curia et districtu, sicut mictit Albinia usque in Arminum reddit in mare . Nella quarta parte: Pian Castagnaio ecc.; Aspretulo ecc,; Penna ecc.; Montevitozzo ecc.; Castel Lazzaro ecc.; Montorio ecc-; Selvena ecc.; Monte Cuculo ecc. ; Sovana ecc.; Sorano ecc.; Vitozzo ecc.; PitigIiano ecc.; Sala ecc.; Ischia ecc.; Farnese ecc.; Morrano ecc.; Castiglione ecc.; Petrella ecc.; Castellarso ecc.; Città di Castro ecc.; Montalto ecc.; " et quidquid habent ab Armino usque ad stratam Francigenam……".

1221 Novembre 8
Arch. di Stato di Siena. Capitoli 1 cc.136v-141 (Ed. Ceccchini "Caleffo Vecchio" n.190)
1221 novembre 8-24. Gli uomini del contado degli Aldobrandeschi firmano fedeltà al Comune di Siena garanzia della sottomissione dei loro conti. Uomini di Cugnano, Montepescali, Grosseto, Magliano, Saturnia, Sovana, Pitigliano, Capalbio. Fra coloro che giurano è «Gianectus de Montecurliano».

1223 Marzo 31
Arch. Comunale di Orvieto, Tit. C

Ed. FUMI, Cod. Dipl. Orvieto n.161
Ildebrandino di Notterengo da Monte Cornegliano e suo figlio Aldobrandino, assieme agli altri uomini catturati in Val di Lago, per il loro riscattato sottoscrivono i patti stabiliti dai conti Aldobrandino, Bonifazio e Guglielmo figli del fu Ildebrandino conte palatino col comune di Orvieto.
1259 - Ottobre 7 COLLAVINIp.336
Montecurliano appare nell'elenco dei 18 castelli sui quali il Comune di Siena concede la «piena securitas» al conte Ildebrandino XI.


1274 Dicembre 11
Arch. di Stato di Siena. Diplomatico. Riformagioni

Divisione del Comitato aldobrandesco per convenzione stipulata fra il conte Ildebrandino del fu Guglielmo da Sovana ed il conte Ildebrandino del fu Bonifazio de Santafiora. Al conte di Santa Fiora furono assegnate, tra le altre: «Montem Curlianum cum Mosconam, affictus Ischie, affictus Roselle».


1276
Arch. Segreto Vaticano, Rationes Decimarum Italiae

Ed.GUIDI, Tuscia I, La decima degli anni 1274-1280
(1276-1277) Diocesi di Grosseto
2960 - Plebes S. Marie de Rosellis
2962 - Eccl.S. Lucie de Rosellis
2993 - Plebes S. Marie de Civita
2994 - Ecclesia S.Bartholomei de Montecurliano

1278-Luglio 18 COLLAVINIp452
Attestata l'esistenza delle "comunitates^ di Roccastrada e Montecur­liano.12


1300 Aprile 20
Arch. di Stato di Siena. Capitoli 1, cc.820-820, "Caleffo Vecchio", Vol.IV, ed. M.ASCHERI (a cura di), n. 1048

Gli uomini di Montecurliano nominano un procuratore per sottomettere il loro comune al comune di Siena
«... massarii et homines una curn predictis vicarii, camerario et consiliariis congregati in ecclesiaSancti Barthalomei de dicto loco ad sonum campane et per bannum missum per dictum castrum et terram de Monte Curliano, ut moris est, de mandato dictorum vicarii et camerarii et ipsi idem consilii, unanimiter et concorditer cum dictis vicario et camerario et massariis et in eorum presentia, auctoritate, consilio et decreto, nomine et vice dictorum comunis et hominum et prò eidem utilitate dictorum comunis et hominum de Monte Curliano, fecerunt et constituerunt et ordinaverunt et creaverunt Cenne olim lohannuzi de dicto castro, presentem et recipientem, eorum et dicti comunis et hominum de Monte Curliano sindicum et procuratorem, actorem, factorem et nuntium specialem ad representandum se sindicatus et procuratorio nomine prò ipsis comuni et hominibus coram domino Karlo olim domini Manentis de Spoleto ho-norabili potestate Senensi et coram discretis viris dominis Novem gubernatoribus et de-fensoribus comunis et populi civitatis Senensis. Et ad subiciendum et submittendum et suponendum dictum comune et homines et dictum castrum de Monte Curliano eiusque curiam, iurisdictionem et fortiam et districtum dicto domino potestati et priori dictorum Novem et omni eorum, recipientibus nomine et vice comunis Senensis et pro ipso comuni et ipsimet comuni Senensi. Et ad recongnoscendum, asserendum et confitendum quod dictum castrum, eius curia et districtus ipsiusque castri et comune et homines eius sub-sunt et subesse volunt dicto comuni Senensi et esse et se facere et dictum castrum, eius curiam, districtum et iurisdictionem et de districtu, iurisdictione et comitatu Senensi....Actum in castro de Monte Curliano, in ecclesia Sancti Bartolomei...».

1300 Maggio 17
Arch. di Stato di Siena. Capitoli 2, "Caleffo dell'Assunta", c.411r-v

Sottomissione a Siena del castello di Montecurliano

1301 Agosto 6
Arch. di Stato di Siena. Capitoli 2, "Caleffo dell'Assunta" c.412 .

Il procuratore del comune di Siena prende possesso del castello di Montecurliano.

1302-1303
Arch. Sergreto Vaticano. Rationes Decimarum Italiae

(Ed. GIUSTI-GUIDI, Tuscia II, Le decime degli anni 1295-1304)
(1302-1303) Diocesi di Grosseto
2915 Plebes de Maschona
2929 Eccl. S.Bartholomei de Montecurliano
2955 Eccl. S.Lucie de Roselle

1304 Febbraio 5
Arch. di Stato di Siena, Capitoli 1, cc.820-821, "Caleffo Vecchio", Vol.IV, ed. M.ASCHERI (a cura di), n. 1048

Gli uomini di Montecurliano nominano un procuratore per sottomettere il loro comune al comune di Siena.
«Anno domini a nativitate millesimoCCCIIII., indictione secunda, die . V. mensis februarii. Pateat omnibus evidenter quod Foresinus olim Tucii vicarius castri, comunis et hominum de Monte Curliano et Tofus olim Dietisalvi camerarius dicti loci, presentibus Feo Martinozi et Nerius Guidi et Casino Nucii consiliarii dicti comunis et hominibus, qui sunt et faciunt duas partes consilii totius consilii dicte terre et ultra et ipsi idem consiliarii, camerarius et consiliarii, una cum Chello Albertini et Duccio Andree et Iohannuzo Benvenuti et Gieri Belli et Boni et Petrucio Benvenuti et Cenne Buonifatii et Vannino Dietavive et Chello Albertini et Petroccio Dietavive et Iacoppo Diedati et Neri Venture et Gratia Buonifatii massarii et hominibus dicti comunis et eorum consilio presentibus et ipsi idem massarii et homines una cum predictis vicarii, camerario et consiliariis congregati in ecclesia Sancti Barthalomei de dicto loco ad sonum campane et per bannum missum per dictum castrum et terram de Monte Curliano, ut moris est, de mandato dictorum vicarii et camerarii et ipsi idem consilii, unanimiter et concorditer cum dictis vicario et camerario et massariis et in eorum presentia, auctoritate, consilio et decreto, nomine et vice dictorum comunis et hominum et pro eidem utilitate dictorum comunis et hominum de Monte Curliano, fecerunt et constituerunt et ordinaverunt et creaverunt Cenne olim Iohannuzi de dicto castro, presentem et recipientem, eorum et dicti comunis et hominum de Monte Curliano sindicum et procuratorem, actorem, factorem et nuntium specialem ad representandum se sindicatus et procuratori o nomine pro ipsis comuni et hominibus coram domino Karlo olim domini Manentis de Spoleto honorabili potestate Senensi et coram discretis viris dominis Novem gubernatoribus et defensoribus comunis et populi civitatis Senensis. Et ad subiciendum et submittendum et suponendum dictum comune et homines et dictum castrum de Monte Curliano eiusque curiam, iurisdictionem et fortiam et districtum dicto domino potestati et priori dictorum Novem et omni eorum, recipientibus nomine et vice comunis Senensis et pro ipso comuni et ipsimet comuni Senensi. Et ad recongnoscendum, asserendum et confitendum quod dictum castrum, eius curia et districtus ipsiusque castri et comune et homines eius subsunt et subesse volunt dicto comuni Senensi et esse et se facere et dictum castrum, eius curiam, districtum et iurisdictionem et de districtu, iurisdictione et comitatu Senensi….Actum in castro de Monte Curliano, in ecclesia Sancti Barthalomei de dicto castro...».

1303 Febbraio 8
Arch. di Stato di Siena, Capitoli 1, cc.821-822, "Caleffo Vecchio", Vol.IV, ed. M.ASCHERI (a cura di), n. 1049

Atto di sottomissione del comune di Montecurliano al comune di Siena
«In nomine domini amen. Anno eiusdem domini millesimoCCCIII, indictione secunda, die .VIII. mensis februarii. Ego Cenne lohannuzi de Monte Curliano, sindicus et procurator comunis et hominum de Monte Curliano, sindicatus et procuratorio nomine pro predictis comuni et hominibus, ut de dicto sindicatu et procuratione apparet publicum instrumentum factum et publicatum manu Viviani Guiciardi de Yschia imperiali auctoritate notarii a me Andrea Iacobi notario infrascripto viso et lecto, mea libera et spontanea voluntate et ex certa scientia et non per aliquem herrorem et ob causam infra scriptam confiteor et recongnoscho vobis domino Karulo olim domini Manentis de Spoleto honorabili potestati Senensis civitatis et Baldo Buonavollie priori dommorum Novem gubernatorum et defensorum comunis et populi civitatis Senensis, recipientibus et stipulantibus prò comuni Senensi et eius nomine, quod dictum castrum de Monte Curliano et eius curia, iurisdictio, fortia et districtus et comune et homines ipsius castri da Monte Curliano subsunt et subesse volunt dicto comuni Senensi et esse et se facere et dictum castrum eiusque curiam, iurisdictionem, fortiam et districtum, sindicatus et procuratorio nomine quo supra, vobis dictis domino potestati et priori dictorum dominorum Novem ut dictum est recipientibus pro ipso comuni Senensi et ipsimet comuni Senensi subicio, suppone et submitto...»

1320
Arch. di Stato di Siena. Estimo 47

Tavola e estimazione del Comune di Montecurliano Comitato Senese.

1347 Gennaio 25
Biblioteca Comunale di Siena. Ms. A.III.3

"Contratti compendiati da me Giovanni Pecci, esistenti presso Paolo Vannucci libraio".
C.12. «Bergha di Signoruccio di Monte Curliano riceve da Cristoforo di Mino Verdelli e suoi fratelli il prezzo di una terra posta in Monte Curliano ed in corte di Bagno di Roselle. Atto in Grosseto. Aldo da Orbetello notaio».

1430
Arch. di Stato di Siena. Vino e Terratici Vol.10

c.185v
«Montecurliano. Queste sono le possessioni chel comuno di Siena á a monte Curliano di marema del contado di Siena. In prima el chastellare overo forteza del detto monte Churliano, la quale al presente non sabita per alcuno.
Item tutta la corte del detto monte Churliano la quale corte confina chon moschona, con la città di Grosseto, con Istertignano et con Ischia et se più veri confini, nel quale tereno sono tereni lavorati et paschi, ne' quali tereni lavorati chi vi lavora de' pagare el teratico...».

1493 Settembre 7
Arch. di Stato di Siena. Deliberazioni di Balia 39, f.39v

Acquisto di Montecurliano e di Moscona da parte di Pandolfo Petrucci di Siena.

1642
Archivio di Stato di Siena. Quattro Conservatori n.1723

"Accesso d'Istia per la deterninazione de beni con la comunità e spedale di detto luogo fatto dal Sig. Francesco del già Sig. Francesco Piccolomini".
c.55v : «staia trenta di terra a monte Curliano confina la corte di Batignano».

1676
Biblioteca Comunale di Grosseto.B.Gherardini, Visita fatta nell'anno 1676 alle città castella dello Stato della Città di Siena. Parte IV

c.159. Confini della dogana di Batignano. «... di li si va alla volta del confine d' Istia e Batignano e dopo segue alla volta del Bagno di Roselle tra Montebrandoli et il Bagnuolo o Montecurliani, e segue lungo i beni della Mensa Episcopale di Grosseto...».